Loại vũ khí hóa học nào đã được sử dụng tại Syria?

07/04/2017 17:10 PM | Công nghệ

Các bác sĩ tại Syria cho biết, mọi người được đưa đến bệnh viện trong tình trạng nổi bọt quanh miệng, đồng từ giãn, biểu hiện của chất độc thần kinh và các chất độc bị cấm khác.

*Lưu ý: Bài viết này chứa các hình ảnh có nội dung bạo lực.

Ba quả bom thường đã được thả xuống trước và được thả từ khu căn cứ không quân Syria gần thị trấn Khan Sheikhoun tại tỉnh Idlib của Syria. Chúng phát nổ và nhả ra vô số khói đen lên bầu trời.

Sau đó là quả thứ tư, một quả bom không gây ra bất cứ tiếng nổ nào. Chỉ có một dấu hiệu duy nhất chứng tỏ nó đã rơi: một làn khói trắng.

“Làn khói này có màu trắng và dày đặc”, Hussam Salloum, một tình nguyện viên nhận nhiệm vụ cảnh báo không lưu tại khu vực của quân nổi dậy nói với trang Reuters. “Khói bắt đầu tỏa ra cả thị trấn cho đến khi chỉ còn là một làn sương mỏng”.

Những mô tả về hình dáng quả bom, âm thanh khi phát nổ, màu sắc của làn khói - đen hay là trắng, là một manh mối lớn để tìm hiểu loại vũ khí hóa học vừa được sử dụng tại Syria là gì? Nó tấn công và làm 70 người thiệt mang, trong số đó bao gồm rất nhiều trẻ em như thế nào? Nó khác so với những quả bom khác ra sao? Vấn đề này ảnh hưởng tới ngoại giao quốc tế như thế nào?

Các chuyên gia cho biết Syria từng là một trong những kho vũ khí hóa học lớn nhất thế giới. Hơn 50 kho vũ khí trên toàn đất nước có thể chứa tới hơn 1.000 tấn hơi độc mù tạt, sarin và VX.

Mù tạt lưu huỳnh (hay còn được gọi là hơi độc mù tạt là chất độc dễ phân biệt nhất. Nó thường có mùi như tỏi, hành hay mù tạt. Nó có thể không màu, có màu vàng hoặc nâu. Da con người khi tiếp xúc với loại khí này sẽ bị phồng rộp, hình thành mụn nước. Bản thân chất khí này không gây chết người nhưng nếu tiếp xúc trực tiếp có thể bị sẹo, gây ra các vấn đề về hô hấp và thậm chí là tử vong vì viêm phổi. Không có cách chữa trị hay giải độc nào, cơ thể phải tự làm lành vết thương.

Sarin, loại chất nguy hiểm hơn 20 lần so với xyanua, là một chất độc thần kinh cực mạnh. Gần như không thể phát hiện ra chất này vì nó là chất lỏng trong suốt, không màu, không mùi, không vị. Nó có thể bay hơi và phát tán ra không khí. Trong vòng vài giây sau khi tiếp xúc, nạn nhân sẽ bị chảy nước mắt nước mũi, chảy dãi và nôn mửa. Ruột và bàng quang trống rỗng. Sau đó, mắt sẽ nhòe đi, ngực thắt lại. Nếu tiếp xúc với nồng độ cao, nạn nhân sẽ bị co quắp, tê liệt và chết trong vòng 1 tới 10 phút. Một nạn nhân bị tấn công bằng Sarin năm 2013 mô tả: “Chỉ vài giây sau tôi đã không thể thở được… Tôi cảm thấy ngực như bị thiêu đốt. Mắt tôi cháy bỏng. Tôi không thể hét lên hay làm bất cứ thứ gì. Thế nên tôi bắt đầu tự đấm thật mạnh vào ngực mình, cố gắng thở. Cảm giác rất đau đớn, giống như ai đó dùng một con dao nung trong lửa xé toạc ngực bạn ra”.

VX là một loại chất độc thần kinh, độc hơn gấp 10 lần so với sarin. Chất lỏng dạng dầu này có màu hổ phách nhưng không mùi và không vị. Khi thoát ra ngoài không khí, con người có thể bị tiếp xúc với chất hóa học qua mắt, da hoặc hít vào. Chất độc VX trông tương tự như sarin nhưng nó có một điểm khác biệt quan trọng: VX bốc hơi chậm như dầu máy. Nó có thể lưu lại không khi trong thời gian lâu hơn dưới thời tiết bình thường, nâng cao nguy cơ ảnh hưởng.

Đó là còn chưa kể đến khí clo, một vũ khí hóa học khác mà quân đội Syria đã nhiều lần bị cáo buộc sử dụng.

Khi chiến tranh bắt đầu, Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã cam kết công khai rằng ông sẽ không sử dụng những vũ khí hóa học này để chống lại người dân của mình. Thế nhưng những nhà điều tra cho biết họ tin rằng chính quyền Assad đã phát triển nhiều cách để sử dụng vũ khí hóa học ngay trong nước. Vì vậy, năm 2012, Tổng thống Obama đã tuyên bố: Nếu ông Assad sử dụng vũ khí hóa học, quân đội Mỹ sẽ can thiệp.

Năm sau đó, các nhà điều tra nói rằng họ tin chính quyền Syria đã sử dụng vũ khí hóa học nhiều lần nhưng rất khó để chứng minh.

Đến tháng 8/2013, chính quyền Assad lại thả chất độc thần kinh sarin xuống Damascus, ngoại ô Ghouta. Hơn 1.000 người thiệt mạng, bao gồm 400 trẻ em. Tổng thống Obama đã đe dọa sẽ có động thái đáp trả bằng quân sự. Tuy nhiên, dưới áp lực của Quốc hội, ông đã chỉ đưa ra những động thái đáp trả ngoại giao mà thôi. Vào cuối năm đó, Syria đã đồng ý tháo dỡ các kho vũ khí hóa học vào tháng 6/2014. Để đổi lại, ông Assad và người của ông sẽ không bị trừng phạt vì tội ác chiến tranh.

Một người đàn ông đang đặt xác của một em bé bên cạnh xác của những nạn nhân khác bị chết vì chất độc thần kinh tại Ghouta, Duma hồi tháng 8/2013 (Ảnh :Bassam Khabieh/Reuters)

Ông Assad đã cho phép các nhà điều tra vào cuộc và Tổng thống Obama đã ca ngợi đây là một thành công ngoại giao. Tháng 5, cố vấn an ninh quốc gia Susan E. Rice trả lời kênh truyền hình C-SPAN là “92,5% vũ khí hóa học được xác nhận” đã bị đưa ra khỏi quốc gia. Thế nhưng, các chuyên gia vẫn tỏ ra hoài nghi, làm thế nào Liên Hợp Quốc có thể chứng minh rằng Syria giao nộp toàn bộ kho vũ khí hóa học? Và tại sao ông Assad không đưa khí clo vào danh sách những vũ khí hóa học của Syria?

Trên thực tế, trong năm 2016, nhiều báo cáo từ các nhà điều tra và bên trong quốc gia cũng chỉ ra rằng ông Assad vẫn “đều đặn” sử dụng khí clo lên dân thường tại những khu vực nổi dậy. (Chính phủ đã chối bỏ điều này cũng như các cáo buộc khác).

Theo trang New York Times:

“Từ sau đó, tổ chức này, hợp tác cùng Liên Hợp Quốc, đã phát hiện ra chính phủ Syria đã sử dụng khí clo như một loại vũ khí hóa học ba lần vào năm 2014 và 2015, vi phạm hiệp ước. Quân nổi dậy, bác sĩ và các nhà hoạt động chống chính phủ cho biết có rất nhiều các cuộc tấn công bằng khí clo khác, bao gồm ít nhất 2 cuộc vào tuần trước, mà một cuộc đã khiến một bác sĩ bị thiệt mạng khi đang làm việc”.

Tuy nhiên, tấn công bằng khí ga thường không thu hút được sự quan tâm của quốc tế bởi nó không gây ra chết người. Các triệu chứng bao gồm khó thở, ngứa ngáy trên da và mắt, đau đầu. Tử vong thông thường chỉ xảy ra nếu chất clo được thải ra trong một khu vực hẹp.

Hình ảnh được chụp ngày 4/8, nạn nhân của cuộc tấn công, được cho là bằng vũ khí hóa học, nằm trên mặt đất tại Khan Sheikhoun, phía bắc tỉnh Idlib, Syria (Ảnh: Alaa Alyousef /AP)

Thứ Ba vừa rồi (4/4), các bác sĩ và nhà hoạt động nhân quyền cho biết họ đã chứng kiến một điều rất khác lạ. Các bác sĩ mô tả rằng các em bé trên người không có vết thương nào có thể nhìn thấy bằng mắt thường và đều đã chết ngay trên giường. Mọi người được đưa đến bệnh viện trong tình trạng nổi bọt quanh miệng, đồng từ giãn, biểu hiện của chất độc thần kinh và các chất độc bị cấm khác. Hàng chục người, bao gồm trẻ em, đã thiệt mạng, một số người quằn quại, nghẹt thở, thở hổn hển hoặc sùi bọt mép.

“Chúng tôi nhìn tất cả mọi người nằm dưới đất. Mọi người lúng túng. Một số người bị sùi bọt mép. Chúng tôi bắt đầu đỡ họ dậy”, một nhân viên cứu hộ nói với tờ New York Times. Chỉ một lát sau khi tới nơi, anh cũng gục xuống. “Tôi không thể thở được”, anh cho biết.

Sự xuất hiện của một loại vũ khí hóa học ở Khan Sheikhoun ngày thứ Năm vừa rồi sau đó đã được xác nhận sau quá trình khám nghiệm tử thi do chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ, Bekir Bozdag, cho biết Tổ chức Y tế Thế giới đã giám sát quá trình khám nghiệm tử thi của ba người và phát hiện ra các chất độc hóa học. Ông cho biết kết quả sẽ được gửi tới “thủ đô công lý thế giới”, The Hague, Hà Lan, để phân tích thêm. Bình luận của Bộ trưởng được đưa ra sau khi tổ chức Bác sĩ Không Biên giới cho biết các bệnh nhân đều có triệu chứng của hiện tượng tiếp xúc với chất độc thần kinh, điều mà Mỹ đã cảnh báo sẽ khiến quân đội Hoa Kỳ buộc phải can thiệp. Và theo thông tin mới nhất thì Hoa Kỳ vừa tổ chức một đợt không kích vào căn cứ quân sự của Syria.

Theo Lê Kiên

Cùng chuyên mục
XEM