Đằng sau việc đúc tiền 'dinar vàng' của IS
Mùa hè năm 2015, tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đã chính thức tung ra đồng tiền mới, đồng “dinar vàng”, được đúc từ vàng thật.
Động thái này cho thấy IS đang tiến hành một cuộc chiến tiền tệ chống lại tờ USD xanh và nỗ lực thiết lập một trật tự tiền tệ mới trong thế giới Hồi giáo. Les Echos số ra ngày 19/11 cho rằng, IS đúc tiền để củng cố tầm ảnh hưởng của mình.
Bằng việc thay thế đồng livre Syria và đồng dinar Iraq, nhóm khủng bố này đang gia tăng ảnh hưởng trên những vùng lãnh thổ chiếm được, và muốn để lại một “dấu ấn không thể phai mờ”. IS tự khẳng định là một nhà nước thật sự có đủ quyền đúc đồng tiền riêng.
Đồng tiền đó đã được hình thành, dựa theo hình mẫu đồng “dinar vàng”, một đồng tiền được lưu hành hồi thế kỷ VII, đời Quốc vương Hồi giáo đệ tam Abd Al Malik, vị quốc vương đầu tiên đúc tiền có in hình của mình với các câu kinh Coran.
Hệ thống tiền tệ của IS bao gồm: hai đồng vàng 1 dinar (tương đương 164 USD) và 5 dinar (820 USD); 3 đồng xu bạc- 1,5 và 10 dirhams, cuối cùng là những xu bằng đồng.
Tất cả các đồng tiền này đều được thể hiện bằng những biểu tượng rất rõ ràng: một bản đồ thế giới, vùng cai trị tương lai của IS, một tháp thánh đường - Al Aqsa tại Jerusalem, một trong những mục tiêu chinh phục thành phố Thánh quan trọng nhất của IS.
Theo giải thích của Les Echos, chính việc chiếm được thành phố Mosul của Iraq hồi tháng 6/2014 đã cho phép IS sở hữu một phần lớn tiền mặt và vàng dự trữ trong ngân khố Iraq, ước tính trị giá 425 triệu USD. Trên thực tế, tổ chức khủng bố này đã dự tính đúc tiền riêng cách đây một năm.
Chi phí để đúc đồng tiền mới này ước tính vào khoảng 100 triệu bảng Anh. Điều đó cũng có nghĩa là thiết bị dùng để đúc tiền có thể xuất xứ từ Anh quốc.
Những đồng tiền đầu tiên dường như được xuất xưởng vào mùa xuân năm nay, và IS có lẽ đã đem đi giao dịch qua một số dịch vụ ngoại hối tại Iraq. Les Echos cho biết, đầu tháng 10/2015, Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ 6 người cùng với các thiết bị dùng để đúc tiền cho IS.
Để có kinh phí đúc tiền, ngoài việc chiếm được ngân hàng trung ương của Iraq ở Mosul, IS còn có nhiều nguồn thu khác. Về điểm này, Les Echos có bài giải thích khác rất chi tiết với tựa đề: “Dầu hỏa, buôn lậu, tống tiền: Làm thế nào IS tự cấp vốn và đúc tiền”.
IS khẳng định chúng “giàu sụ là nhờ đa dạng hóa các nguồn thu nhập”, trong đó bán dầu khí, buôn cổ vật, và tống tiền là những nguồn thu chính yếu của tổ chức này. Với 8 điểm khai thác dầu tại Iraq và Syria, theo ước tính của Daveed Gartenstein-Ross, một chuyên gia về tài chính của quân khủng bố thuộc Foudation for Defense of Democraties tại Washington, với mức bán 30-40 USD một thùng dầu thô so với giá thị trường 100 USD thì mỗi ngày IS thu về 1-2 triệu USD.
Nguồn thu tài chính lớn thứ hai, ngang ngửa với dầu khí là thuế. IS muốn được xem như một Nhà nước có những thuộc tính một bộ máy cầm quyền: tiền tệ riêng và có nguồn thu thuế. Chỉ có điều nguồn thu thuế đó lại được thể hiện dưới hình thức tống tiền theo kiểu mafia để đổi lấy sự an toàn cho bản thân và gia đình.
Thêm vào đó là nguồn thu từ việc tịch biên gia sản của người dân (những người bỏ của chạy trốn quân khủng bố hay tiền phạt vi phạm các quy định của tổ chức này), hoặc là cướp bóc các hàng cứu trợ từ các Chính phủ Iraq và Syria.
IS kiểm soát một vùng lãnh thổ rộng lớn, nằm dọc theo thung lũng sông Tigris và Euphrate. Đây cũng là vùng đất màu mỡ phì nhiêu. Theo ước tính, mỗi năm IS thu được khoảng 200 triệu USD từ thu hoạch lúa mì và đại mạch được bán ra thị trường chợ đen.
Về buôn lậu cổ vật, cho đến giờ vẫn chưa thể nào khẳng định, nhưng theo đánh giá của một số chuyên gia, nguồn thu từ buôn lậu cổ vật mỗi năm mang về cho IS trên dưới 100 triệu USD. Bên cạnh những nguồn thu chính trên còn phải kể đến những khoản đóng góp từ các nhà hảo tâm nước ngoài.
Theo chính quyền Baghdad, đây mới chính là nguồn thu quan trọng nhất của IS lâu nay, đến từ nhiều nước như Saudi Arabia, Qatar. Hiện nguồn thu này đã bị giảm xuống, chỉ còn khoảng 40 triệu USD một năm.
Cuối cùng là nguồn thu từ bắt cóc tống tiền. Số tiền thu được từ hành động này cũng ngang ngửa các khoản quyên góp từ nước ngoài là 35-45 triệu USD một năm. Theo các nguồn tin y tế Iraq, IS rất tích cực trong hoạt động buôn nội tạng người, được lấy từ các tù binh, lính chết trận hay tù nhân bị thương. Hiện còn hơn 250.000 phụ nữ và trẻ em vẫn bị IS giam giữ rồi đem bán.
