Giấc mơ siêu ứng dụng của công ty mẹ Shopee, Grab ngày càng xa tầm với?

Các ông trùm công nghệ Mỹ đôi khi phàn nàn về việc phương Tây thiếu “siêu ứng dụng” - các nền tảng trực tuyến đa diện cung cấp nhiều loại dịch vụ khác nhau. Tuy nhiên, sự quan tâm toàn cầu đối với mô hình kinh doanh này dường như quá lớn tới mức che khuất cả những khó khăn mà các siêu ứng dụng hiện có ở châu Á đang phải đối mặt.

Nói chung, giá trị vốn hóa thị trường của Sea và Grab của Singapore, Coupang và Kakao của Hàn Quốc, Rakuten của Nhật Bản và công ty mẹ của Paytm của Ấn Độ đã giảm khoảng 60% kể từ cuối năm 2021. Dĩ nhiên, trong số những công ty này, không ai giống nhau cả. Mỗi công ty kiếm tiền từ sự kết hợp của các mảng khác nhau gồm trò chơi di động, phương tiện truyền thông xã hội, thương mại điện tử, gọi xe và thanh toán tài chính. Điểm chung duy nhất của họ là mong muốn kết hợp nhiều dịch vụ khác nhau để bổ sung cho nhau trên một ứng dụng. Họ đã hy vọng có thể cạnh tranh với các công ty Trung Quốc, chẳng hạn như WeChat của Tencent và Alipay của Alibaba, những công ty đi tiên phong trong mô hình kinh doanh này.

Nhưng các siêu ứng dụng châu Á mới hơn đã phải chịu áp lực rất lớn bởi một môi trường thay đổi nhanh chóng. Nguồn vốn từng rẻ và dồi dào nay đã cạn kiệt, khiến các kế hoạch tăng trưởng đầy tham vọng trở nên khó tài trợ hơn. Chuyên gia James Lloyd tại Citigroup cảnh báo rằng các siêu ứng dụng của Trung Quốc bắt đầu với cốt lõi là các doanh nghiệp hấp dẫn và có lợi nhuận như thương mại điện tử cho Alipay và phương tiện truyền thông xã hội trong trường hợp của WeChat, và các dịch vụ khác sau đó mới được xây dựng xung quanh. Bên ngoài Trung Quốc, rất ít công ty cân bằng được cả quy mô và lợi nhuận đáng kể theo cách tương tự.

Kakao, một công ty Hàn Quốc dường như phù hợp hơn cả với mô hình này. Không giống như hầu hết các siêu ứng dụng ở châu Á khác, Kakao đã mang lại lợi nhuận đáng tin cậy. Tuy nhiên, giá cổ phiếu của họ đã giảm 8% trong năm nay. Lý do là bởi công ty đang chiếm ưu thế trên thị trường sân nhà, nên họ sắp hết room cho sự phát triển hơn nữa trong nước. Theo một số ước tính, chi nhánh gọi xe của công ty có thị phần ở Hàn Quốc lên tới 90%. Công ty muốn tăng tỷ trọng quốc tế trong doanh thu của mình từ 10% hiện nay lên 30% vào năm 2025 - nhưng việc mở rộng toàn cầu như vậy phải trả giá đắt.

Tại các công ty khác, việc siết chặt nguồn tài trợ vốn đã truyền cảm hứng cho những tham vọng về lợi nhuận, điều này chắc chắn phải trả giá bằng những kế hoạch mở rộng nhanh chóng trước đó. GoTo, một siêu ứng dụng của Indonesia, được tạo ra từ sự hợp nhất giữa Gojek, một công ty gọi xe và Tokopedia, một công ty thương mại điện tử vừa bổ nhiệm CEO mới và vị này nhấn mạnh rằng mục tiêu của ông là làm cho công ty có lãi.

Một công ty công nghệ tiêu dùng châu Á đã đi ngược xu hướng của năm nay. Giá cổ phiếu của Paytm, một siêu ứng dụng tương lai của Ấn Độ dựa trên thanh toán kỹ thuật số, đã tăng khoảng 60% trong năm nay. Tuy nhiên, mức này vẫn chưa bằng một nửa mức cao nhất mọi thời đại, đạt được ngay sau khi công ty IPO vào tháng 11/2021. Thêm một điều nữa, hiện công ty vẫn chưa có lãi.

Tuy nhiên, giá cổ phiếu tăng có thể phản ánh điều mà các công ty khác ở châu Á thiếu: Một thị trường nội địa duy nhất, rộng lớn và đang phát triển để hoạt động. Liệu tiềm năng về quy mô đó có chứng minh đủ cho một tương lai bền vững hơn cho Paytm hay không thì vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Ý tưởng về một công ty sử dụng một nền tảng duy nhất để cung cấp nhiều loại dịch vụ cho người tiêu dùng có sức hấp dẫn trực quan. Nhưng sau hơn một thập kỷ thảo luận về sự thống trị sắp tới của các siêu ứng dụng, nhiều công ty châu Á vẫn đang vật lộn để tìm sự cân bằng giữa quy mô và lợi nhuận. Nhưng khi mà vẫn chưa có bất kỳ tín hiệu nào cho thấy các khoản tài trợ vốn có thể sớm tăng lên, khó có thể đoán trước được khả năng phục hồi nhanh chóng của những “con cưng” một thời này của các nhà đầu tư công nghệ.

Nguồn: The Economist

Phương Linh