Doanh nghiệp ô tô Việt sẽ phải "vật lộn" trong năm 2018
Với việc đưa các dòng thuế nhập khẩu ô tô về 0% trong năm 2018, các sản phẩm ô tô nguyên chiếc sẽ được nhập khẩu từ ASEAN về Việt Nam với mức giá rất cạnh tranh khiến cho cơ hội của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước ngày càng bị thu hẹp.
Theo số liệu từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), năm 2017, toàn thị trường ô tô đạt doanh số 278.600 xe (bao gồm các dòng xe du lịch, xe tải, xe khách/bus và một số loại xe khác), giảm khoảng 9.3% so với năm 2016. Trong đó, các sản phẩm xe du lịch chiếm tỷ trọng 62% (tương đương với 173.485 xe), giảm 9,9% so với năm 2016; các dòng xe tải, xe khách/bus chiếm gần 35% (khoảng 99.082 xe) trong cơ cấu xe bán ra trong năm 2017.
Từ những số liệu trên, có thể thấy năm 2017 là một năm nhiều khó khăn đối với các hãng xe khi nhu cầu thị trường có sự biến động so với giai đoạn tăng trưởng ổn định trước đó từ năm 2013 – 2016.
Ông Lê Ngọc Đức, Tổng giám đốc Hyundai Thành Công cho biết nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ tâm lý chờ đợi của khách hàng về viễn cảnh thị trường năm 2018, với giá xe thấp hơn khi Hiệp định thương mại tự do AFTA có hiệu lực tối đa với mức thuế suất 0% cho các sản phẩm nhập khẩu trong nội khối ASEAN.
Ngoài ra, năm 2017 cũng là năm chứng kiến sự ra đời của một số chính sách quan trọng có đó phải kể đến Nghị định 116/2017/NĐ-CP ban hành các Quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành bảo dưỡng ô tô và Nghị định 125/2017/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 122/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 của Chính Phủ về biểu thuế xuất nhập khẩu, biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, danh mục hàng hoá và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhâp khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan.
Hiện nay, Việt Nam đã tham gia khá nhiều hiệp định thương mại tự do tiêu biểu có tác động tới ngành công nghiệp ô tô Việt Nam như: AFTA (Hiệp định thương mại tự do ASEAN), VJEPA (Hiệp định thương mại tự do song phương Việt Nam – Nhật Bản), VKFTA (Hiệp định thương mại tự do song phương Việt Nam – Hàn Quốc), ACFTA (Hiệp định thương mại tự do ASEAN – Trung Quốc),...
Tuy nhiên, xét về tầm ảnh hưởng trực tiếp tới thị trường ô tô trong nước có thể thấy rõ Hiệp định thương mại tự do ASEAN (AFTA) đang cho thấy tác động rõ rệt nhất. Với việc đưa các dòng thuế nhập khẩu ô tô về 0% trong năm 2018, các sản phẩm ô tô nguyên chiếc sẽ được nhập khẩu từ ASEAN về Việt Nam với mức giá rất cạnh tranh khiến cho cơ hội của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước ngày càng bị thu hẹp. Cùng với đó là những khó khăn trong việc phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước đòi hỏi mức đầu tư và sự liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp sản xuất nội địa.
Trong khi đó, ông Đức chỉ ra nền tảng sản xuất của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam hiện mới chỉ dừng lại ở mức lắp ráp CKD đơn giản, hoặc sản xuất các linh kiện còn ở quy mô rất nhỏ, rời rạc. Do đó, khi AFTA có hiệu lực hoàn toàn thì ngành công nghiệp ô tô Việt Nam rất khó có thể tồn tại, duy trì và phát triển được theo định hướng và chiến lược của Chính Phủ.
Bên cạnh đó trong dài hạn, áp lực nhập siêu của nền kinh tế Việt Nam sẽ ngày càng gia tăng, gây mất cân đối cán cân thương mại và bất ổn về kinh tế vĩ mô.
Thực tế cho thấy, một số hãng xe Nhật Bản với lợi thế về các cơ sở sản xuất tại ASEAN được phát triển mạnh mẽ ở các quốc gia như Thái Lan và Indonesia đã và đang mở rộng dải sản phẩm nhập khẩu nguyên chiếc của mình.
Điển hình là các mẫu xe như Fortuner (nhập khẩu từ Indonesia), Civic, Everest (từ Thái Lan), các mẫu xe bán tải như Ranger, Colorado, BT-50 (đa phần nhập khẩu từ Thái Lan). Chỉ tính riêng trong năm 2017, tỷ trọng các sản phẩm nhập khẩu từ ASEAN đã tăng từ mức dưới 20% trong năm 2016 lên 62% trong năm 2017.
Số liệu đã cho thấy rõ xu hướng tăng trưởng rất nhanh của các sản phẩm CBU nhập khẩu từ ASEAN, và trong năm 2018 dự báo con số này sẽ tiếp tục tăng khi rất nhiều các sản phẩm mới đang được các hãng xe Nhật Bản lên kế hoạch nhập về như Wigo (từ Indonesia), CRV, Celerio (từ Thái Lan),... Việc này đặt ra thách thức đối với các sản phẩm lắp ráp, sản xuất trong nước sẽ phải đầu tư mạnh mẽ hơn cũng như tiết giảm chi phí tối đa để đảm bảo giá thành cạnh tranh.
Miễn thuế tiêu thụ đặc biệt, giảm thuế nhập khẩu nguyên chiếc
Trước những khó khăn trên, ông Lê Ngọc Đức đề xuất miễn thuế tiêu thụ đặc biệt cho phần giá trị sản xuất trong nước áp dụng đối với sản phẩm ô tô nhằm khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước, đẩy mạnh đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp phụ trợ, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm cũng như dễ dàng hơn trong việc tiếp cận đầu ra.
Bên cạnh đó, ông kiến nghị miễn giảm thuế nhập khẩu nguyên, vật liệu cho các nhà sản xuất linh kiện đầu tư tại Việt Nam cùng với các cam kết của doanh nghiệp về đầu tư dài hạn, sản lượng và sử dụng nhân lực, chuyển giao công nghệ; áp dụng bảo lãnh thanh toán thuế thời hạn 8 tháng thay vì 30 ngày như hiện hành.
Về dài hạn, vị Tổng giám đốc Hyundai Thành Công đề xuất cần có cơ chế chính sách thu hút đầu tư từ các Tập đoàn đa quốc gia đầu tư các dự án có quy mô lớn tại Việt Nam, đặc biệt tập trung vào các thương hiệu và dòng xe chưa có trung tâm sản xuất tại ASEAN, nhằm tạo điều kiện để các doanh nghiệp trong nước tham gia sâu nhất vào chuỗi sản xuất ô tô đa quốc gia.
