Điều gì diễn ra khi để trẻ nhỏ lại trên xe? Tại sao người lớn có thể dễ bị bỏ quên trẻ em trong xe tới vậy?
Trong phần lớn những trường hợp trẻ em tử vong trên xe ở Mỹ, nạn nhân thường bị đột quỵ do sốc nhiệt (Heat Stroke), nghĩa là nhiệt độ quá cao gây khó thở, trong khi cơ thể vật lộn với việc cố gắng hạ nhiệt nhưng không thành công khiến rối loạn chức năng thần kinh. Từ đó, trẻ nhỏ sẽ bị buồn nôn, mất phương hướng, mê sảng cũng như co giật trước khi tử vong.
Mới đây, vụ một bé trai 6 tuổi tử vong do bị bỏ quên trong xe chở học sinh tại một trường tiểu học ở Hà Nội đã làm dư luận xôn xao. Trên thực tế, rủi ro từ việc bỏ quên trẻ em trên xe khiến trẻ thiệt mạng đã trở thành mối nhức nhối của rất nhiều nước, cũng như với các nhà khoa học.
Tại Mỹ, riêng trong năm 2018 đã có 52 trường hợp trẻ em tử vong trong xe, con số kỷ lục từ trước tới nay. Tính từ thập niên 1990 đến nay thì con số này là hơn 900 vụ. Theo các chuyên gia, ngay cả khi để hé cửa kính và điều hòa nhiệt độ vừa mới tắt, một chiếc xe vẫn sẽ tăng 8 độ C chỉ trong vòng 10 phút và 10 độ trong nửa tiếng, gây ra các hiện tượng khó thở và đe dọa đến tính mạng người ngồi trong xe.
Theo khoa nhi bệnh viện Arkensas-Mỹ, cơ thể trẻ em dễ bị tác động bởi nhiệt độ hơn người lớn do chúng hấp thụ nhiệt nhanh hơn nhưng lại khó điều tiết được như người trưởng thành. Việc đổ mồ hôi ở trẻ nhỏ không hạ nhiệt được nhanh như người lớn trong khi những em nhỏ thường không chủ động tìm cách hạ nhiệt được như cởi quần áo, lau bớt mồ hôi hay tìm các vật dụng mát để chườm.
Viện Nhi hàn lâm Mỹ (AAP) cho biết cơ thể trẻ con tăng nhiệt độ nhanh gấp 3-5 lần so với người lớn do vẫn đang trong tuổi lớn. Bởi vậy trong một chiếc xe nóng, cơ thể của trẻ em có thể tăng nhanh lên 40 độ C hoặc cao hơn, vượt quá khả năng điều tiết của hệ nội tiết, gây ra tổn thương về não và dẫn đến tử vong.
Trong phần lớn những trường hợp trẻ em tử vong trên xe ở Mỹ, nạn nhân thường bị đột quỵ do sốc nhiệt (Heat Stroke), nghĩa là nhiệt độ quá cao gây khó thở, trong khi cơ thể vật lộn với việc cố gắng hạ nhiệt nhưng không thành công khiến rối loạn chức năng thần kinh. Từ đó, trẻ nhỏ sẽ bị buồn nôn, mất phương hướng, mê sảng cũng như co giật trước khi tử vong.
Đối với người lớn, khi nhiệt độ cao, nhịp tim sẽ tăng lên và cơ thể đổ mồ hôi để điều hòa thân nhiệt. Chỉ những trường hợp quá nóng thì cơ thể người lớn mới lâm vào tình trạng đột quỵ do sốc nhiệt. Tuy vậy ở trẻ nhỏ, nhiệt độ quá nóng của chiếc xe cũng có thể gây nguy hiểm.
Vậy tại sao người lớn có thể dễ dàng để quên trẻ em trong xe đến vậy?
Theo báo cáo của Hiệp hội an toàn quốc gia Mỹ (NSC), khoảng 53% số trường hợp các tài xế quên mất có trẻ em ngồi trong xe, nhưng chỉ có 19% số trẻ em tử vong bởi phần lớn chúng sẽ tự đi ra được khỏi xe. Tuy nhiên lỗi phần lớn ở người lớn khi quên rằng có trẻ nhỏ còn ở trên xe và nhiều trường hợp không tự xuống được.
Giáo sư thần kinh học David Diamond tại trường đại học Nam Florida cho biết việc phụ huynh bỏ quên con trên xe là một điểm mù của hệ thống thần kinh. Thông thường não chúng ta có một hệ thống gọi là "lưu ý tự động" (Habit Memory), qua đó hành xử những công việc theo thói quen hàng ngày.
Như một hệ quả tất yếu, nhiều người lớn trên đường đi làm vội hoặc bận công chuyện mà quên mất con họ ở trên xe và cần chăm sóc. Phần lớn trẻ em có thể tự xuống xe và không ai để ý đến rủi ro này, cho đến khi những trường hợp thương tâm xảy ra. Nhiều khảo sát cho thấy có tới 25% số phụ huynh tại Mỹ quên mất con mình trên xe ít nhất 1 lần trong đời.
Theo các chuyên gia, để giải quyết điểm mù về thần kinh này, người lớn không nên để trẻ em một mình trên xe trong bất cứ trường hợp nào, dù là tạt vào siêu thị mua đồ hay đổ xăng. Tại 19 bang của Mỹ, hành động để con trên xe một mình bị coi là phạm pháp.
Ngoài ra, các phụ huynh được khuyến cáo nên để món đồ gì cần thiết gần nơi trẻ nhỏ để nhớ khi xuống xe, như túi cá nhân hay vật dụng thiết yếu. Một số ứng dụng và hãng xe hiện nay cũng đã sử dụng công nghệ báo động khi trẻ em bị bỏ lại trên xe.
Hệ thống này, gồm một thiết bị gắn với ghế hoặc dây an toàn ở ghế của trẻ và kết nối không dây với điện thoại thông minh của cha mẹ. Trong trường hợp bạn ra khỏi xe mà quên mất đứa trẻ (có thể đang ngủ), cảnh báo sẽ nhắn tới điện thoại của bạn. Nếu vì lý do nào đó bạn không nghe thấy cảnh báo, hệ thống sẽ nhắn tin cho người thân hoặc bạn bè của bạn (số đăng ký trước). Tuỳ loại, giá bán của thiết bị này ở Mỹ từ vài chục đến vài trăm USD.
