Đà Lạt: Tiếc nuối một tòa dinh thự bị lãng quên trên đồi, sắp phải di dời để xây trung tâm thương mại
Toạ lạc trên ngọn đồi ở trung tâm thành phố, Dinh tỉnh trưởng là 1 trong những kiến trúc do người Pháp xây dựng sớm nhất và thuộc diện những công trình đẹp ở Đà Lạt.
Việc tháo dở rạp Hoà Bình và di dời Dinh tỉnh trưởng trong kế hoạch quy hoạch khu trung tâm Hoà Bình vấp phải nhiều ý kiến phản đối từ phía người dân cũng như giới chuyên môn. Đa phần đều cho rằng việc quy hoạch giúp thành phố khang trang hơn là cần thiết, tuy nhiên cần xem xét đến các yếu tố văn hoá, lịch sử vùng đất, đặc biệt những công trình như rạp Hoà Bình hay Dinh tỉnh trưởng vốn mang trong mình những dấu ấn rất riêng của thành phố sương mù.
Nếu rạp Hoà Bình đã trở nên quen thuộc với người dân thành phố và du khách thì độ nổi tiếng của Dinh tỉnh trưởng có vẻ khiêm tốn hơn, dù xét về kiến trúc hay địa thế thì toà dinh thự này thuộc diện bậc nhất Đà Lạt.
Toà dinh thự bị lãng quên
Nhắc đến dinh thự ở Đà Lạt, người ta thường nhớ ngay đến Dinh Bảo Đại, Dinh Nguyễn Hữu Hào hay biệt điện Trần Lệ Xuân, ít người (kể cả sinh ra và lớn lên ở Đà Lạt) biết đến sự tồn tại của Dinh tỉnh trưởng nằm trên ngọn đồi trung tâm thành phố, cách chợ chỉ vài trăm mét.
Dinh tỉnh trưởng tồn tại đã hơn 100 năm, theo các nhà nghiên cứu thì dinh là một trong những kiến trúc được người Pháp xây dựng sớm nhất ở Đà Lạt (từ trước năm 1910). Toà dinh thự là nơi ở và làm việc của tỉnh trưởng tỉnh Tuyên Đức trước đây. Với thiết kế 2 tầng và 1 trệt, Dinh có nhiều phòng được trang trí thoáng, rộng
Tổng thể dinh thự được thiết kế cao sang, đường nét kiến trúc lại thanh thoát, mềm mại.
Tọa lạc trên đỉnh quả đồi ngay trung tâm thành phố, mà theo nhiều nhà nghiên cứu, địa điểm này là "Cao điểm long mạch" của Đà Lạt.
Vị thế đắc địa của Dinh đem đến một tầm nhìn bao quát cả thành phố từ 4 phía.
Sau năm 1975, có thời gian Dinh được sử dụng làm Bảo tàng Lâm Đồng, nhưng không hiểu vì lý do gì mà sau đó bị bỏ hoang.
Năm 2011, tỉnh Lâm Đồng có chủ trương giao cho một nhà đầu tư tôn tạo công trình để khai thác kinh doanh, tuy nhiên cũng không đem lại hiệu quả, toà dinh thự tiếp tục bị bỏ hoang, trở thành nhà kho chứa đồ.
Dòng ký ức đứt đoạn
Những câu chuyện về toà dinh thự độc đáo này đến nay không còn được người Đà Lạt lưu giữ lại. Chìm trong quên lãng trong một thời gian dài, đến nỗi người ta còn không nhớ rằng ở trên ngọn đồi trung tâm thành phố có một toà dinh thự tuyệt đẹp.
Cho đến một ngày khi thành phố có kế hoạch di dời toà dinh thự này đến một chỗ khác, nhường chỗ cho một toà cao ốc hiện đại bề thế, thì người ta mới toá hoả, tiếc nuối về những giá trị không còn nguyên vẹn. Cuộc sống đã có lúc không cho con người ta cái quyền ngoái lại. Sự không ngoái lại ấy, khiến không ít người đi lạc, xa lạ với một phần ký ức mình.
Nhiều năm chìm trong quên lãng, Dinh tỉnh trưởng - một trong những toà kiến trúc độc đáo bậc nhất Đà Lạt trở thành nhà kho bất đắc dĩ.
Toà dinh thự đang ngày một xuống cấp nghiêm trọng. Nhiều hạng mục như mái ngói, ống nước, cửa kính… đã bị vỡ hoặc hư hỏng nặng. Và dường như không có nhiều người quan tâm đến một "linh hồn chết".
Xét về tổng thể kiến trúc, không gian và đặc biệt là địa thế nằm trên đỉnh đồi trung tâm thành phố, rõ ràng Dinh tỉnh trưởng hoàn toàn có thể trở thành một điểm đến ấn tượng đối với du khách trong và ngoài nước.
Đánh giá một cách khách quan, chúng ta thừa nhận rằng trung tâm thành phố Đà Lạt những năm gần đây trở nên bức bí và có phần nhếch nhác. Một phương án quy hoạch để trung tâm thành phố trở nên hiện đại, thoáng đãng hơn là cấp thiết. Tuy nhiên làm thế nào để thành phố khang trang mà vẫn giữ được nét riêng là một bài toán lớn cần có sự làm việc nghiêm túc. Đà Lạt không phải là Sài Gòn, càng không phải là Hong Kong vì thế không thể áp đặt cách rập khuôn cách làm của nơi này với nơi khác, càng không nên đánh đồng tất cả với nhau.
Thay đổi để bước lên tầm cao mới là quy luật, chúng ta chẳng thể nào ôm khư khư cái ký ức của quá khứ để tồn tại, thế nhưng cuộc sống hiện đại luôn có sự quy hồi của ký ức, dù đó là một con đường vòng, tốn nhiều thời gian và cả nỗ lực.
Hiện tại sẽ giàu có hơn khi được kết nối với những tinh hoa từ di sản quá khứ.
