Cơ hội nào cho công ty khởi nghiệp trong nền kinh tế chia sẻ?
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã giúp các công ty khởi nghiệp tạo ra bước phát triển vượt bậc cho đời sống xã hội, mở ra kỷ nguyên mới thúc đẩy toàn cầu hóa trong mọi lĩnh vực, và xây dựng nên nền kinh tế mới – nền kinh tế chia sẻ.
Kinh tế chia sẻ: Cây đũa thần biến không thành có
Chỉ 2 thập kỉ trước thôi, khó ai tin được có thể tồn tại những doanh nghiệp "không có bột" mà vẫn "gột nên hồ". Nhưng hiện nay, điều đó đang diễn ra từng ngày từng giờ trong thời đại công nghiệp 4.0. Điển hình như công ty cung ứng dịch vụ di chuyển lớn hàng đầu Đông Nam Á (Grab) không sở hữu xe; kênh truyền thông phổ biến hàng đầu thế giới (Facebook) không sản xuất nội dung; nhà bán lẻ có giá trị cao hàng đầu (Alibaba) không hề có hàng tồn kho; dịch vụ cung cấp chỗ ở lớn hàng đầu (Airbnb) lại không sở hữu bất động sản nào… Không chỉ tay trắng làm nên công ty tỉ đô, những doanh nghiệp táo bạo ấy đã làm thay đổi thói quen tiêu dùng và sinh hoạt của hàng tỉ người trên khắp thế giới. Đó là nhờ vào nền kinh tế chia sẻ (sharing economy).
Kinh tế chia sẻ là khai thác các yếu tố tài nguyên sẵn có của người dùng, kết hợp các yếu tố công nghệ để hợp thành mô hình kinh doanh. Khởi xướng mô hình này là các công ty khởi nghiệp – đối tượng không sở hữu nhà máy hay kho hàng nào – nhưng lại huy động được kho tài nguyên của người dùng toàn cầu. Công nghệ hiện đại giúp tối thiểu hoá chi phí vận hành dịch vụ, đáp ứng tốt yêu cầu của khách hàng. Hiện có hơn 9.500 công ty toàn cầu đang vận hành theo mô hình này, giúp hàng triệu người cho thuê, mượn, vay, trao đổi, chia sẻ nhà ở, xe hơi, xe đạp, quần áo, kĩ năng, wifi… với nhau.
Bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, Bộ Kế hoạch – Đầu tư, cho biết: "Bản chất của kinh tế chia sẻ là mô hình kinh doanh mới, tận dụng lợi thế của công nghệ số, qua đó tiết kiệm chi phí giao dịch và tiếp cận một số lượng lớn khách hàng thông qua các nền tảng số. So với mô hình kinh tế truyền thống, kinh tế chia sẻ là trung tâm với ứng dụng công nghệ số".
Tiềm năng phát triển của kinh tế chia sẻ là rất lớn và là tương lai của môi trường kinh doanh toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Bằng chứng là, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa ký Quyết định 999, phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ.
Theo đó, Nhà nước khuyến khích, ưu tiên tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp cung cấp nền tảng; đặt doanh nghiệp vào trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo; đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp công nghệ trong nước phát triển tạo lập các nền tảng số, hỗ trợ chuyển đổi số, số hóa ở cấp độ doanh nghiệp và toàn bộ nền kinh tế.
Có thể thấy, Chính phủ đã bật "đèn xanh" bởi mục tiêu của Đề án 999 là góp phần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh tế chia sẻ phát triển thuận lợi hơn, hạn chế những rủi ro về mặt pháp lí, giúp các bên tham gia dịch vụ dễ dàng giao kết hợp đồng và trách nhiệm lẫn nhau.
Thêm nền tảng hỗ trợ startup
Việt Nam là một trong những quốc gia có nhiều dự án startup. Hệ sinh thái khởi nghiệp được hỗ trợ đáng kể với cam kết rót vốn 425 triệu USD từ 18 quỹ đầu tư như Golden Gate Ventures, 500 startups, Topica... trong 3 năm tới – theo công bố tại Hội nghị Quỹ Đầu tư Khởi nghiệp sáng tạo (Vietnam Ventures Summit).
Tháng 7/2018, Grab công bố Grab Ventures, dự án đầu tư mạo hiểm nhằm hỗ trợ phát triển các startup công nghệ trong nhiều lĩnh vực như: công nghệ di động, giao nhận thức ăn, logistics, công nghệ tài chính... Grab Ventures cho phép tiếp cận nền tảng người dùng to lớn của Grab, được tư vấn chuyên môn, tiếp cận công nghệ của Grab, từ đó thử nghiệm dịch vụ của mình trên hệ sinh thái của Grab.
Grab Ventures là dự án đầu tư mạo hiểm nhằm hỗ trợ phát triển các startup công nghệ trong nhiều lĩnh vực như công nghệ di động, giao nhận thức ăn, logistics, công nghệ tài chính...
Ngày càng có nhiều nguồn lực hỗ trợ mọi mặt cho startup. Nếu các startup trẻ biết cách tận dụng, nền kinh tế chia sẻ giúp được họ khắc phục nhiều điểm yếu, tạo đà cho những dự án kinh doanh đầy tham vọng.
Các mô hình gọi vốn từ cộng đồng như KickStarter, Indiegogo, RocketHub, FundRazr… ngày càng phổ biến. Người có dự án phù hợp đăng ý tưởng của mình lên nền tảng để cộng đồng xem xét cấp vốn. Ngoài ra, mô hình cho vay trong cộng đồng peer-to-peer (P2P) lending cũng hỗ trợ cấp vốn cho doanh nghiệp nhỏ với lãi suất ưu đãi.
Mô hình bartering giữa các doanh nghiệp đem lại những lợi ích thiết thực. Các doanh nghiệp có tài sản, máy móc thừa, nhà kho chưa dùng đến, sản phẩm tồn kho… có thể trao đổi với nhau để đôi bên cùng có lợi, đồng thời tiết kiệm thời gian chuyển tiền.
Kinh tế chia sẻ tuy không phải là giải pháp vạn năng nhưng mở ra những cơ hội mới, chỉ dẫn những doanh nghiệp non trẻ vượt qua thử thách.
