Tại sao mua sân bay đang trở thành "mốt" ở nhiều quốc gia?
Tuy nhiên, mua cổ phần tại một sân bay mà chính phủ giữ cổ phần chi phối là rất mạo hiểm, bởi quyền lợi công cộng và tư nhân không phải bao giờ cũng đồng nhất.
Thử tưởng tượng bạn có một trung tâm mua sắm mà các khách hàng buộc phải ở lại trong vài giờ. Tuyệt vời hơn, mọi người đến đây đều giàu có và rất nhiều người vẫn đang trong tâm trạng nghỉ ngơi.
Giờ hãy tưởng tượng số lượng các khu trung tâm mua sắm đó bị quản lý chặt chẽ, khiến bạn gần như trở thành độc quyền. Hơn thế nữa, bạn được trả tiền cho mỗi lượt khách. Chẳng lạ lùng gì khi mua sân bay giờ đã trở thành mốt đầu tư mới.
Dù có tiềm năng sinh lời, các sân bay cũng ngốn rất nhiều tiền đầu tư nên các chính phủ trên thế giới đang chào bán chúng. Một vài sân bay đã được đưa lên sàn chứng khoán, số khác được bán cho các nhà đầu tư tư nhân. Chính phủ Nhật Bản đang nhượng quyền điều hành một vài sân bay trong 30-40 năm.
Pháp đang chào bán các sân bay vùng và bán 49.9% cổ phần sân bay Toulouse cho một tập đoàn Trung Quốc vào tháng 12. Các nhà đầu tư bao gồm các quỹ hưu trí, quỹ đầu tư quốc gia, các chuyên gia hạ tầng và các nhà góp vốn tư nhân.
Điều khiến sân bay trở nên khác biệt với hầu hết các hình thức đầu tư khác là dòng thu nhập đôi của nó: tiền từ lĩnh vực hàng không (phí hạ cánh, hợp đồng với hãng chuyên chở) và từ hành khách (phí đỗ xe, mua sắm, khách sạn).
Nếu bạn sở hữu một con đường và lưu lượng xe giảm xuống, bạn không thể làm được gì nhiều. Nhưng với một sân bay, bạn có rất nhiều thứ phải làm như giảm chi phí đầu tư, cắt giảm biên chế và tăng giá đỗ xe. “Chúng mang lại nguồn thu nhập ổn định cho kỳ hưu trí, chống lạm phát và là một sự đa dạng hóa,” theo Andrew Claerhout từ Ontario Teachers’ Pension Plan (OTPP), nhà đầu tư của bốn sân bay tại châu Âu bao gồm Birmingham và Copenhagen.
Điều tuyệt vời nhất là khoản lời đến từ sự độc quyền. Nếu được điều hành tốt, lợi nhuận mang lại từ các sân bay có thể cao gấp hàng chục lần so với số tiền đầu tư, và chắc chắn là cao hơn so với khối tài sản là những cây cầu nhàm chán.
Một cách để đẩy mạnh lợi nhuận là gia tăng số hành khách luân chuyển qua các sân bay. Các nhà đầu tư như OTPP hay ngân hàng Macquarie và chính phủ Bỉ mới đây đã giúp nâng cấp sân bay Brussels bằng việc kết nối các nhà ga châu Âu và quốc tế, từ đó tập trung hóa an ninh và các khu mua sắm. Ardian, một hãng đầu tư sở hữu cổ phần tại sân bay Luton gần London, đã góp phần thuyết phục các công ty tàu hỏa tại địa phương gia tăng các chuyến về London vào giờ cao điểm.
Hãng này cũng đã gỡ bỏ nút thắt trong vấn đề an ninh bằng cách mở thêm làn đường và tuyển nhân viên “tươi cười” mặc đồng phục vàng chỉ đường cho hành khách xếp ở hàng ít người nhất. Tiếp theo là việc nâng cấp các nhà ga nhằm mục đích gia tăng số lượng hành khách từ 12 triệu lên 18 triệu một năm.
Những lĩnh vực phi hàng không của một sân bay công cộng thường đặc biệt bị bỏ quên. Người mua thường đầu tư vào khu để xe tốt (dưới mái che và vị trí gần) và đó trở thành một trong những nguồn thu nhập lớn nhất. Nhưng không phải tất cả các sân bay đều như nhau. Các sân bay tại các thành phố thủ đô thường an toàn hơn bởi lượng khách luôn được giữ ổn định, không giống như những địa điểm du lịch.
Nguyên tắc vàng là đảm bảo sân bay không bị thống trị bởi một hãng chuyên chở duy nhất để tránh bị ảnh hưởng bởi đình công hay phá sản. Mua cổ phần tại một sân bay mà chính phủ giữ cổ phần chi phối là rất mạo hiểm, bởi quyền lợi công cộng và tư nhân không phải bao giờ cũng đồng nhất.
Theo hãng dữ liệu Preqin, Châu Âu đang là tâm điểm của các cuộc đầu tư vào sân bay, chiếm hơn một nửa số lượng trên toàn thế giới từ 2011. Ở châu Á con số là 15%, châu Úc là 14% và châu Mỹ là 9%. Nhưng giá trị tài sản tại châu Âu đang đạt đến mức cao chóng mặt: Sân bay Ljubljana năm ngoái đã được bán cho Fraport, một chuyên gia hàng không của Đức, theo một số nguồn tin, giá bán gấp 20 lần thu nhập hàng năm.
Michael Burns từ hãng tư vấn PwC chỉ ra rằng số hành khách đang tăng nhanh gấp hai lần tại các sân bay châu Á và châu Phi. Đến 2020, các sân bay tại Indonesia sẽ có số lưu lượng nhiều gấp đôi tại Anh, và các nhà đầu tư mạo hiểm có thể sẽ phải có sự thay đổi lớn trong chiến lược.
