Nollywood: Nền công nghiệp phim ảnh lớn thứ 2 thế giới
Số liệu được công bố vào năm ngoái cho thấy ngành công nghiệp phim ảnh Châu Phi Nollywood có giá trị tới 3 tỷ USD. Con số này lớn hơn cả Hollywood và chỉ sau Bollywood của Ấn Độ.
Năm 1992 ở Nigeria, một nhân viên bán hàng điện tử tên Kenneth Nnebue đã quay và phát hành trực tiếp một bộ phim tên là “Living in Bondage” với kinh phí vỏn vẹn 12.000 USD. Bộ phim đã bán được hơn 1 triệu bản, chủ yếu phát hành qua những người bán hàng trên đường phố. Và Nollywood – ngành công nghiệp điện ảnh Nigeria đã ra đời như thế.
Đến năm 2009, Nollywood đã vượt qua Hollywood để trở thành nền công nghiệp điện ảnh có giá trị lớn thứ 2 thế giới, chỉ xếp sau Bollywood của Ấn Độ. Năm 2014, chính phủ Nigeria chính thức công bố số liệu cho thấy Nollywood là một ngành công nghiệp có trị giá tới 3,3 tỷ USD, với 1844 bộ phim được sản xuất chỉ trong năm 2013.
Đầu năm nay, nhà sản xuất Nollywood, Kunle Afolyan đạt được thỏa thuận phát hành độc quyền với Netflix cho bộ phim mới nhất của hãng tên là “October 1”. Bộ phim bổ sung vào kho 10 phim đã được phát hành bởi Netflix. Hiện tại công ty này cũng đã mua bản quyền phát hành bộ phim dựa trên tiểu thuyết Nigeria “Beast of No Nation” với sự góp mặt của diễn viên Idris Elba.
Nhiều nhà quan sát tin rằng tầm mở rộng của các bộ phim Châu Phi có thể tăng hơn nữa bởi sự hỗ trợ của nền tảng truyền hình theo yêu cầu và sức sản xuất của Nigeria, nền kinh tế lớn nhất và đông dân nhất lục địa đen.
Nữ doanh nhân Yewande Sadiku cho biết: “Sự phổ biến của Nollywood khắp Châu Phi chắc chắn đảm bảo cho các bộ phim được phổ biến rộng rãi”.
Tuy nhiên bà cũng lưu ý nền công nghiệp này cần một cải thiện lớn về tài chính. Tình trạng ăn cắp bản quyền các sản phẩm của Nollywood là vấn đề lớn với cả Nigeria và Châu Phi. Cơ quan quản lý phim Nigeria đã có những luật lệ nhất định nhằm tăng cường các biện pháp ngăn chặn và xử lý những vi phạm bản quyền trực tuyến.
Nhiều nhà sản xuất phim Nollywood cho rằng như thế vẫn chưa đủ. Họ đang tích cực gây sức ép để có những quy định nghiêm ngặt hơn về bản quyền và đòi hỏi một chiến dịch nhằm vạch mặt những người vi phạm.
Những người chỉ trích cho rằng Nollywood có quy mô lớn nhưng thiếu giá trị nghệ thuật và các diễn viên Châu Phi chưa bứt phá được ra thế giới. Nhà sản xuất Nigeria Kunle Afolayan nói: “Thực tế là những nhân vật lớn trong nền công nghiệp phim ảnh toàn cầu vẫn biết rất ít về Nollywood. Quy mô của nền công nghiệp này không có ý nghĩa gì khi chúng tôi chưa kết nối được nghệ thuật với nguồn tài chính để cho ra những sản phẩm tốt hơn”.
Dữ liệu của Cục thống kê quốc gia Nigeria còn cho thấy một điểm yếu lớn của Nollywood đó là tình trạng thất thoát doanh thu. Giá trị 3 tỷ USD của nền công nghiệp này chỉ có hơn 1% là đóng góp của doanh thu bán vé trực tiếp. Phần còn lại đến từ việc ăn cắp bản quyền và phát hành trái phép của các tay buôn với giá 2 USD một bản. Do đó những nhà sản xuất và tài trợ chỉ nhìn thấy một phần giá trị kinh tế của ngành này.
Những công ty về nội dung số và nền tảng thuê bao truyền hình theo yêu cầu đang cố gắng thay đổi tình thế này. Với sự hỗ trợ về tài chính lên tới 25 triệu USD từ những công ty như New York Tiger Global và Thụy Điển, công ty iROKO Partners cấp phép và phát những bộ phim Nollywood đến người dùng trên toàn cầu với giá 1,5 USD/tháng.
Nhà sáng lập Jason Njoky của iROKO cho biết: “Chúng tôi tập trung vào việc số hóa các bộ phim và đưa chúng vào những khuôn khổ quản lý để có được giá trị hợp lý hơn. Doanh thu vẫn ở đó, nó chỉ bị phân tán ra nhiều chỗ. Nếu những người liên quan có thể đầu tư vào Nollywood và mang về lợi nhuận, điều đó sẽ tạo ra một nguồn tài chính lớn hơn và chúng tôi sẽ có những nội dung chất lượng hơn.”
Cạnh tranh trong phân khúc nội dung số đang tăng lên. Trong năm 2014, Africa Magic, một kênh truyền hình vệ tinh sở hữu bởi công ty Nam Phi Naspers ra mắt gói sản phẩm truyền hình theo yêu cầu Africa Magic Go với giá cước 8 USD/tháng.
Sau đó hãng Buni TV của Kenya cũng tung ra gói dịch vụ 5 USD/tháng. Cả hai hãng đều nhắm tới khách hàng là người xem các bộ phim Nigeria. Trong khi đó, Youtube cũng trở thành một đối thủ cạnh tranh.
Học tập từ các nhà phát hành Mỹ như Netflix, các nền tảng nội dung số ở Châu Phi đã tự thiết kế chương trình bản quyền riêng. iROKOTV hiện tại đã tự sản xuất chương trình thông qua những studio của riêng mình. Tương tự, hãng Buni.tv cho phát sóng chương trình “Ogas at The Top”, phiên bản Nigeria của chương trình hài XYZ Show.
Trong tháng 4 vừa qua hãng TechCabal có đưa tin về một thỏa thuận giữa IROKOTV và Netflix. Tuy nhiên cả hai hãng này đều không có xác nhận chính thức về thỏa thuận.
Đường truyền internet tốc độ cao và ổn định là nền tảng cơ bản cho truyền hình theo yêu cầu. Tuy nhiên đây vẫn là vấn đề lớn ở các nước Châu Phi. iROKO đã cho ra các tệp phim ảnh có kích thước nhỏ hơn và nhiều tùy chọn tải về hơn.
Một công ty Nigeria khác là SOLO đang cố gắng tăng khả năng kết nối của các thiết bị bằng gói dịch vụ dành cho smartphone (khoảng 75 USD) và ứng dụng View App cho phép người dùng mua và cho thuê lại nội dung số tại các điểm truy cập internet lưu động trên khắp đất nước.
Các nền tảng truyền hình theo yêu cầu đang cấu trúc lại doanh thu và phân phối của ngành công nghiệp điện ảnh, giúp tăng triển vọng của ngành này ở Châu Phi. Nollywood không chỉ là đối tượng duy nhất được hưởng lợi, các nhà thầu nội dung số ở Mỹ cũng sẽ được hưởng lợi.
Jason Njoku nói: “Nếu những khó khăn về tài chính cho các nội dung sáng tạo có thể được giải quyết, chúng ta cũng có thể áp dụng nó cho những nội dung khác”.
