Google Ventures và hành trình đi tìm thuốc trường sinh bất lão - Phần 3: Hành trình tạo dựng tên tuổi Google Ventures

Ở tuổi 22, vừa ra khỏi đại học, Maris gặp người bạn đã đưa anh tới Google. Đó là năm 1997: Yahoo là tìm kiếm, AOL là email, Google được gọi là BackRub. Maris đang ở New York, làm việc tại Investor AB, một công ty đầu tư của Thụy Điển. Anh không quan tâm Phố Wall, nhưng anh không thích người tốt nghiệp Đại học Yale thông minh ngồi kế anh.

Cô ta nói với anh về một công ty sắp sửa thay đổi thế giới. “Tôi nhớ là có nói với anh ta về một công cụ tìm kiếm mới chị gái tôi đang thực hiện, và anh ta nói, ‘Ồ, Yahoo đủ tốt rồi’”, Anne Wojcicki, người sau này là vợ của Sergey Brin, nói. Chị của cô, Susan, một trong những nhân viên đầu tiên của Google, giờ là CEO của YouTube. Anne Wojcicki sau đó đồng sáng lập 23andMe, một công ty kiểm tra gien là một phần trong hồ sơ đầu tư của Google Ventures.

Maris nghỉ việc ở Investor AB sau 6 tháng và đi đến Burlington, Vermont để bắt đầu tạo dựng công ty thiết kế web. Anh rất ghen tị và anh đã đọc Netscape và World Wide Web dành cho những tên ngốc. Anh tự gây quỹ cho công ty mình, Burlee, bằng thể tín dụng của anh và bằng việc thuyết phục những nhà điều hành của bến phà Lake Champlain đầu tư. Maris bán Burlee cho 1 công ty sau này trở thành web.com với một khoản tiền không được tiết lộ vào năm 2002. Đó không phải là số tiền ở tầm Google, nhưng nó đủ để anh sống tiếp ở Vermont mà không cần việc làm.

Anh đã có thể vẫn ở đó nếu như người bạn cũ của anh, Wojcicki, cứ luôn kêu gọi anh Tây tiến. Maris bắt đầu đến thăm cô và Brin, ở nhà họ tại California. Anh dần dần trở nên bị lôi cuốn vào thế giới của họ. “Anh ấy, Larry và Sergey sẽ ăn tối và nói về những chiếc xe bay”, Wojcicki nhớ lại.

Vào năm 2008, các nhà điều hành của Google đề nghị Maris dẫn dắt một quỹ đầu tư mạo hiểm, một ý tưởng họ đã nuôi dưỡng từ lâu. Họ cho anh một bàn làm việc tại Google và những chỉ dẫn để tìm ra cách anh sẽ đầu tư tiền của Google. Trong một diễn biến bất ngờ chỉ xảy ra ở Google, hàng xóm của anh là Kevin Systrom, người đang thực hiện một ứng dụng hình ảnh gọi là Burbn, sau này là Instagram. (“Những người tôi ngồi cạnh cuối cùng đều trở thành tỷ phú”, Maris nói đùa).

Maris dành 6 tháng nghiên cứu các công ty đầu tư xung quanh thung lũng Silicon. Anh đi lên và xuống đường Sand Hill, trụ sở của nhiều công ty đầu tư danh giá nhất thung lũng, hỏi lời khuyên từ những nhà đầu tư hàng đầu. Lúc đầu, anh gặp nhiều khó khăn để khiến mọi người nghiêm túc với anh. Trong một cuộc họp, một công ty đầu tư đã cười vào ý tưởng của anh dành cho Google Ventures.

Maris được bảo rằng quỹ của anh sẽ không bao giờ hiệu quả: các quỹ đầu tư sẽ không muốn Google vượt mặt họ. “Một vài người trong giới đầu tư mạo hiểm không đặc biệt chào đón Bill hay Google Ventures”, John Doerr, một đối tác huyền thoại tại Kleiner Perkins Caufield & Byers, nhớ lại. Doerr, người ngồi trong ban giám đốc của Google, đã cho Maris lời khuyên về cách thiết lập quỹ đầu tư.

Xung quanh thung lũng Silicon, các quỹ đầu tư mạo hiểm thuộc công ty thường tạo tiếng xấu. “Có một nghịch lý cố hữu với khái niệm công ty đầu tư mạo hiểm”, Bill Gurley, một đối tác tại công ty đầu tư Benchmark Capital, nói. Xung đột ở đây là, lòng trung thành của quỹ ở bên doanh nghiệp hay ở bên công ty mẹ?

Cũng như với mỗi nhà đầu tư mạo hiểm độc lập trong công nghệ đều có những câu chuyện về việc bị thiêu rụi bởi các quỹ thuộc công ty. Có thể công ty dùng khoản đầu tư của nó để thu thập tin tình báo và kết thúc bằng việc cạnh tranh với những công ty mà họ tài trợ hay ban quản trị công ty không còn hứng thú vào một lúc nào đó và rút ra.

Các doanh nhân cũng rất ngờ vực. “Tôi đã nói với anh ta, điều này sẽ không bao giờ khả thi”, Joe Kraus, người cùng với việc đồng sáng lập Excite, đã đồng sáng lập một công ty phần mềm gọi là JotSpot, sau này được bán cho Google, nói. Maris nhờ anh sau đó để tham gia với vai trò đối tác tại Google Ventures. “Từ quan điểm của doanh nhân, ý tưởng về việc bó buộc bản thân với Google rất đáng sợ”, Kraus nói. “Nỗi sợ sẽ là, nếu bạn huy động tiền từ Google, liệu Apple có ghét bạn?”

Để giành được sự hợp tác từ các công ty đầu tư và các doanh nhân khác, Maris và những ông chủ của anh tại Google đã thành lập ra những điều khoản hoạt động độc lập của quỹ. Google không được tiếp cận nào tới các chi tiết về chiến lược và công nghệ của các doanh nghiệp. Theo cách đó, các doanh nhân có thể hợp tác mà không lo lắng về việc ý tưởng của họ bị lấy cắp. “Chúng tôi phải thuyết phục các doanh nhân rằng họ có thể làm việc với chúng tôi”, David Drummond nói.

Các doanh nhân có thể thoải mái với Google Ventures đều có được tiếp cận tới những nguồn lực mà không số tiền nào có thể mua được. Công ty có thể, và làm, giới thiệu các nhà sáng lập doanh nghiệp nào tới bất kì ai tại Google – những chuyên gia trong việc xếp hạng trên tìm kiếm Google, ví dụ, hay những nhà thiết kế trải nghiệm người dùng hay những nhà xây dựng ứng dụng di động Android. Một doanh nghiệp được cung cấp 1 triệu giờ thời gian xử lý lõi trên đám mây Google miễn phí.

Một triển vọng lớn cho Google Ventures là nhóm thiết kế của công ty. Maris thu hút những tài năng công nghệ hàng đầu ra khỏi Google và biến họ thành các đối tác trong quỹ. Một người làm việc trên Gmail; người khác giúp tái thiết YouTube. Họ tạo ra một dạng đội SWAT dành cho các doanh nghiệp. Trong điều được biết đến như là một cuộc đua thiết kế, họ có thể khắc phục bất kì thứ gì đang ảnh hưởng đến 1 doanh nghiệp – một ứng dụng lỗi, truy cập web chậm, một trang chủ không thu hút.

“Chúng tôi không cần tiền”, Ryan Caldbeck, đồng sáng lập startup gọi vốn từ đám đông CircleUp, nói. Anh chọn Google Ventures là 1 trong những nhà đầu tư của mình một phần để tiếp cận tài năng thiết kế của họ. Nhà đồng sáng lập Twitter Ev Williams sử dụng nhóm thiết kế để cho nền tảng ra mắt mới của anh, Medium. Stewart Butterfield, nhà đồng sáng lập Flickr, dùng nhóm thiết kế để cho công ty mới của ông, Slack.

Tuy nhiên, định hướng liên kết giữa các Startup và Google có thể trở nên phức tạp. Năm ngoái, Google muốn mua Nest, công ty có sản phẩm chủ đạo là một bộ điều nhiệt tại gia được kết nối Wi-Fi và có khả năng tự học. Google Ventures tiết lộ chi tiết này trong các thỏa thuận, cho phép các quỹ đã đầu tư vào Nest thu về được 3,2 tỷ USD. (Đó là cuộc thoái vốn lớn thứ 4 của năm 2014).

Vào tháng 2, Bloomberg báo cáo rằng Google đang lên kế hoạch một ứng dụng chia sẻ phương tiện sẽ trở thành một đối thủ trực tiếp với Uber. Google Ventures đã nắm cổ phần trong Uber kể từ năm 2013. Nếu Google và Uber xảy ra đối đầu, Maris sẽ ở ngay chính giữa cuộc chiến đó.

“Google Ventures có một động lực tài chính trực tiếp để bảo đảm các công ty chúng tôi đầu tư vào đều thành công”, Maris nói trong một email trả lời các câu hỏi về những xung đột tiềm năng. “Các quyết định đầu tư của chúng tôi được đưa ra độc lập so với lộ trình sản phẩm của Google”. Anh và các đối tác khác được trả lãi suất dựa trên hiệu suất của các công ty đầu tư vào. Về lý thuyết, nếu ứng dụng xe của Google giết chết Uber, Google Ventures sẽ mất tiền.

Một buổi chiều ở San Francisco, một nhóm các nhà khoa học và bác sĩ trẻ đang ngồi ăn tối. “Tôi nhớ khi Max còn ở chung, tôi đã mở tủ lạnh và thấy thứ anh ta bỏ vào đó. Tôi đã nghĩ, nó có an toàn không?”, Blake Byers, tiến sĩ kĩ thuật sinh học 30 tuổi từ Stanford và là đối tác tại Google Ventures, đăm chiêu.

Anh nhìn lướt qua Max Hodak, một người 25 tuổi tốt nghiệp Đại học Duke ngành kĩ thuật y sinh ngồi cạnh anh ta. 3 năm trước, Hodak bắt đầu làm việc trong gara của Byers để chế tạo một phòng thí nghiệm. Anh đã từng cất hóa chất trong tủ lạnh của Byers. (“Blake có đôi chút hứng thú với chuyện đó”, Hodak nói. “Không bao giờ có sự nguy hiểm nào”).

Hodak giờ điều hành Transcriptic, một công ty chế tạo và điều hành các phòng thí nghiệm được điều khiển bằng người máy trong các thùng có kích cỡ như container chuyển hàng. Công ty gói gọn chúng với đủ sức mạnh tính toán để chạy vô số các thí nghiệm từ bất kì đâu trên thế giới.

Về lý thuyết, một nhà khoa học ở Monrovia, Liberia, với truy cập vào một laptop hay một chiếc điện thoại di động có thể dùng phòng thí nghiệm Transcriptic để thử nghiệm những chiều hướng tiến triển của bệnh Ebola. Byers, con trai của Brook Byers của Kleiner Perkins, đã giúp đỡ Hodak gây được 12,5 triệu USD từ Google Ventures và các công ty khác.

“Chúng tôi chỉ đang ở ranh giới của những gì khoa học và công nghệ có thể làm”, David Shaywitz, giám đốc y khoa của DNAnexus, người ngồi đối diện Byers và Hodak, nói. Công ty của anh, cũng được tài trợ bởi Google Ventures, đang xây dựng một ngân hàng toàn cầu các thông tin gien sử dụng điện toán đám mây.

Lắng nghe các nhà khoa học tụ tập xung quanh bàn ăn, rất dễ để bị cuốn vào thế giới mà họ đang mường tượng ra. Trong viễn cảnh này, khoa học có thể sửa những tổn hại mà mặt trời hay hút thuốc hay uống rượu nhiều ảnh hưởng đến ADN con người. Bệnh Alzheimer, Parkinson và các bệnh tuổi già khác sẽ được sửa chữa ở mức độ phân tử và diệt tận gốc. Trong tâm trí của những doanh nhân thế hệ tiếp theo này, các khả năng rất kì lạ, đầy hy vọng và vô tận. Chúng ta có thể sẽ không sống mãi, nhưng chúng ta có thể sống lâu hơn và tốt hơn nhiều.

Đây là những thương vụ Google Ventures đang hy vọng sẽ là những thành công lớn nhất. “Chúng tôi không cố gắng để đạt được chút ít”, Maris nói. “Chúng tôi đang cố gắng để giành thắng lợi. Và một phần của nó chính là sẽ tốt hơn để sống thay vì chết”.

Mai Nguyễn