Cách chống tham nhũng của ông cha ta ngày xưa: Thầy trò, bạn bè không được làm cùng một công sở

Hãy xem một số điều thú vị trong Luật, Bộ luật cổ dưới đây để biết thời xa xưa, ông bà ta đã phải thực hiện pháp luật như thế nào:

Chồng có quyền ly hôn nếu vợ có hành vi bất hiếu với cha mẹ mình

Tại Bộ luật Gia Long – triều Nguyễn quy định: trường hợp cho phép người chồng bỏ vợ nếu như người vợ phạm các lỗi "thất xuất", "nghĩa tuyệt", cụ thể đó là các lỗi như người vợ có hành vi lẳng lơ, dâm đãng hoặc người vợ có hành vi bất kính với cha mẹ chồng, trộm cắp tài sản trong gia đình…

Tuy nhiên, cũng có trường hợp ngoại lệ không được áp dụng đó là khi người vợ đã để tang cha mẹ chồng đủ 03 năm; khi lấy nhau thì nghèo nhưng về sau thì làm ăn khấm khá trở nên giàu có hoặc người vợ không còn anh em, họ hàng, người thân thích.

Tội có tang cha mẹ mà vui chơi ăn mặc như thường không được đặc xá, đại xá

10 tội không áp dụng chế độ đặc xá, đại xá: Đó là các tội được cho là thập ác, là những trọng tội nguy hiểm nhất, ảnh hưởng đến vương quyền và trật tự xã hội (Theo Quốc triều hình luật và Hoàng Việt luật lệ):

1. Làm hại đến xã tắc;

2. Phá hoại tôn miếu, sơn lăng, cung thất;

3. Phản nước theo giặc;

4. Đánh và mưu giết ông bà, cha mẹ, chú bác, cô thím, anh chị em, ông bà ngoại, ông bà, cha mẹ chồng;

5. Giết người vô tội; giết người chặt thây ra từng mảnh, bỏ thuốc độc, bùa mê;

6. Ăn trộm đồ thờ trong lăng miếu, đồ vua thường dùng, làm giả ấn của vua, chế thuốc để vua dùng không theo đúng cách thức, dâng vua những món ăn cấm, không bảo quản và giữ gìn thuyền của vua dùng, chỉ trích vua, không đối xử lễ độ đối với sứ giả của vua;

7. Tố cáo, rủa mắng ông bà, cha mẹ, trái lời dạy bảo, nuôi nấng thiếu thốn, có tang cha mẹ mà lấy vợ, lấy chồng, vui chơi ăn mặc như thường. Nghe thấy tin ông bà, cha mẹ mất mà giấu không để tang, nói dối là ông bà, cha mẹ chưa mất;

8. Giết hay đem bán những người thân thuộc gần;

9. Giết quan bản phủ và các quan đương tại nhiệm, giết thầy học, nghe tin chồng mất mà không để tang, vui chơi ăn mặc như thường;

10. Gian dâm với người trong họ, nàng hầu của ông cha.

Người vợ không tái giá sẽ được hưởng một nửa tài sản của chồng đã chết

Trường hợp vợ chồng không có con mà người chồng chết trước thì đối với những điền sản thuộc tài sản riêng của người chồng được chia làm 2 phần bằng nhau: 1 dành cho gia đình chồng để lo tế lễ, 1 dành cho vợ để phụng dưỡng một đời mà không được quyền sở hữu. Nếu như người vợ tái giá thì phần tài sản này phải trả lại cho gia đình nhà chồng.

Ngược lại, nếu vợ chết trước thì tài sản riêng của vợ cũng được chia tương tự như trên, nhưng nếu người chồng lấy vợ khác thì vẫn được hưởng dụng phần tài sãn được chia này. Chỉ khi người chồng chết thì tài sản được chia mới trả lại cho gia đình vợ.

(Theo Điều 375 Quốc triều hình luật, đoạn 258 Hồng Đức thiên chính thư)

Người có quan hệ thầy trò, bạn bè không được làm việc tại cùng một công sở

Cụ thể, để tránh nhũng nhiễu, nhất là đối với các quan lại, Luật hồi tỵ có quy định các nội dung sau:

1. Quan lại không được tậu đất, vườn, ruộng, nhà tại nơi cai quản. Quan lại không được lấy người cùng quê làm người giúp việc.

2. Người có quan hệ thầy trò, bạn bè không được làm việc tại cùng một công sở.

3. Các lại dịch nha môn, các bộ ở kinh đô và các tỉnh là con, anh em ruột, anh em con chú, con bác với nhau thì phải tách ra, đổi bổ đi nơi khác.

4. Các quan lại không được làm quan ở nơi trú quán (nơi ở một thời gian lâu), ở quê vợ, quê mẹ mình, thậm chí cả nơi học tập lúc nhỏ hoặc lúc trẻ tuổi.

5. Các lại mục, thông lại cũng không được làm việc ở phủ huyện là quê hương mình.

6. Các lại mục, thông lại các nha thuộc các phủ huyện là người cùng làng cũng phải chuyển bổ đi nơi khác.

7. Các quan viên từ Tham biện trở lên ở các trấn, tỉnh về kinh đô chầu được dự đình nghị, song khi trong các cuộc họp có bàn việc liên quan đến địa phương mà mình nhậm trị thì không được vào dự.

8. Các khảo quan (coi thi, chấm thi) có người thân thích dự thi ở trường mình thì phải báo lên cấp trên để tránh đi. Nếu cố tình không khai báo sẽ bị trọng tội vì cố ý làm trái.

9. Các quan thanh tra, xét xử thấy trong vụ án, vụ điều tra có người thân quen của mình (bà con nội, ngoại, bạn thân…) đều phải khai báo và hồi tỵ ngay.

10. Cấm quan đầu tỉnh lấy vợ trong trị hạt vì sợ gia đình vợ nhũng nhiễu; cấm các quan tậu ruộng vườn, nhà cửa trong trị hạt vì sợ quan hiếp dân để được mua rẻ; cấm tư giao với đàn bà con gái trong trị hạt; cấm các quan lại đã về hưu quay lại cửa công để cầu cạnh…

Thư viện pháp luật