Bí ẩn công ty giàu có nhất hành tinh: Công khai chi tiết về lợi nhuận nhưng các nhà đầu tư vẫn 'mù mịt' về mức độ 'hào phóng' nó chi cho chính phủ Ả Rập Xê Út

Bản báo cáo bạch phát hành trái phiếu quốc tế đầu tiên của công ty đã tiết lộ về khoản thu nhập ròng 111 tỷ USD trong năm 2018, con số này còn lớn hơn cả Apple và Alphabet cộng lại. Thậm chí, họ còn sở hữu đủ tiền mặt để dễ dàng thực hiện thương vụ mua lại Sabic - công ty hoá dầu được nhà nước hậu thuẫn, với 69 tỷ USD.

Dẫu vậy, nếu Aramco có tham vọng trở thành một đối thủ sừng sỏ hơn với những "ông lớn" như Shell hay Exxon Mobil, và tiếp tục giấc mơ "lên sàn", thì các nhà đầu tư đều muốn tìm hiểu cặn kẽ hơn về lợi nhuận của Aramco. Ngoài ra, họ cũng muốn biết công ty này chi nhiều tiền như thế nào, từ các thương vụ đầu tư cho đến các khoản thuế, cho chính phủ.

Với kế hoạch "chuyển mình" từ vị thế là một nhà sản xuất dầu hạn chế về mặt địa lý (dù sản xuất hơn 10% dầu thô trên thế giới), trở thành một công ty năng lượng tầm quốc tế thì Aramco phải đối mặt với rất nhiều thách thức lớn. Ngoài ra còn một số "dấu chấm hỏi" về vấn đề cổ tức mà công ty trả cho chính phủ cùng mức thuế suất cao hơn. Vương quốc này cũng thừa nhận rằng Aramco vẫn là một nguồn tài chính chủ chốt của chính phủ, cụ thể Aramco đã nộp 63% doanh thu cho chính phủ vào năm 2017.

Norman Valentine đến từ công ty tư vấn Wood Mackenzie cho biết: "Không có gì ngạc nhiên khi Saudi Aramco sở hữu một trong những bảng cân đối kế toán mạnh nhất trong ngành. Tuy nhiên, một câu hỏi quan trọng là Aramco nắm giữ bao nhiêu tiền mặt sau thuế, bao nhiêu cổ tức và các khoản thanh toán nợ để rót vốn cho hoạt động mở rộng."

Các số liệu cơ bản cho thấy Saudi Aramco đang ở "trạng thái" cực kỳ khả quan. Chi phí để khai thác một thùng dầu trung bình chỉ là 7,50 USD trước thuế, đã bao gồm chi phí vốn, vượt xa các công ty năng lượng quốc tế đang nhắm mục tiêu hoà vốn là khoảng 30 USD/thùng.

Aramco sử dụng rất ít các khoản nợ, với dòng tiền từ hoạt động kinh doanh cao gấp 4,5 lần so với tổng nợ, trong khi hầu hết các công ty năng lượng lớn khác có tỷ lệ này là thấp hơn 1. Tổng sản lượng của công ty, bao gồm cả khí tự nhiên và khí ngưng tụ, có thể đạt 13,6 triệu thùng mỗi ngày, trong khi đó Shell chỉ là 3,7 triệu thùng.

Tuy nhiên, sau khi tính thuế, ảnh hưởng từ việc trở thành "đại gia" tiền mặt cho chính phủ Ả Rập Xê Út đã trở nên rõ ràng hơn.Trong khi thuế suất đối với sản xuất dầu thô của Aramco trong năm 2017 đã giảm từ 85% xuống còn 50%, thì cả ngành công nghiệp lại chứng kiến mức thuế suất thực tế trung bình chỉ 33% trong 5 năm qua, theo dữ liệu từ Refinitiv. Sự chênh lệch này lý giải tại sao Saudi Aramco chỉ tạo ra dòng vốn từ hoạt động kinh doanh là 26 USD/thùng vào năm ngoái, trong khi con số này của Shell và Total lần lượt là 38 USD và 31 USD mỗi thùng.

Mức thuế trên cũng cho thấy chính phủ, cổ đông duy nhất của Aramco, ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào việc thanh toán cổ tức. Dẫu vậy, công ty này cũng rất kín tiếng về những chi tiết họ nộp mức thuế theo quy định như thế nào, ngoài việc nó có liên quan đến dòng tiền tự do của họ. Năm 2017, chính phủ Ả Rập Xê Út đã nhận 50 tỷ USD cổ tức và 58 tỷ USD vào năm 2018 khi giá dầu leo thang.

Thế nhưng, bản báo cáo bạch phát hành trái phiếu cũng tiết lộ về khoản cổ tức trị giá 33 tỷ USD được chấp thuận vào tháng trước, với 20 tỷ USD là khoản cổ tức đặc biệt mà không có thêm bất kỳ thông tin nào. Đại diện của Saudi Aramco cũng chưa đưa ra câu trả lời.

Bởi mối liên hệ mạnh mẽ với chính phủ, Moody's đã xếp hạng tín dụng Aramco ở mức A1, tương đương với khoản nợ được chính phủ bảo lãnh. Tuy vậy, cơ quan xếp hạng này cho biết nếu không có sự liên hệ với nhà nước thì Aramco là AAA. Moody's cho hay "mối liên hệ chặt chẽ giữa nợ nhà nước bảo lãnh và công ty" có nghĩa là thứ hạng "đã bị hạ thấp".

Dù bản báo cáo bạch được công bố, nhưng cũng không có nhiều số liệu được tiết lộ để dự đoán mức định giá của Aramco. Theo các nhà phân tích, con số này có thể rơi vào khoảng 1 nghìn tỷ USD cho tới 1,5 nghìn tỷ USD, thấp hơn mức mục tiêu của Thái tử Mohammed bin Salman là 2 nghìn tỷ USD. Mặc dù mục đích sâu xa của việc trở thành công ty niêm yết là để giảm bớt sự phụ thuộc của Ả Rập Xê Út vào doanh thu của công ty, nhưng dường như tình trạng ấy vẫn tiếp tục diễn ra như thể Aramco đang chuẩn bị hưởng lợi từ việc nhu cầu dầu mỏ đạt đỉnh trong vòng 15 tới.

Các nhà phân tích cho rằng việc đưa công ty này trở thành một công ty năng lượng toàn cầu, được đa dạng hoá trong việc tinh chế, kinh doanh và hoá chất, dường như là nỗ lực để phát triển mạnh hơn dù nhu cầu dầu đang chậm dần lại. Các nhà đầu tư vẫn còn băn khoăn về khả năng đó, dù công ty này ghi nhận mức lợi nhuận "khủng" đến vậy. Đây là một vấn đề cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tương lai của vương quốc. Nhận định về việc này, Olivier Jakob đến từ Petromatrix cho biết: "Việc đa dạng hoá sản xuất từ dầu mỏ có thể trở nên cực kỳ khó khăn đối với họ."

Theo Hương Giang