25% dân số thế giới mắc căn bệnh có thể tiến triển thành ung thư gan: Ai cũng nên biết
Có khoảng 25% dân số thế giới mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ không được điều trị kịp thời có thể gây ra xơ gan, ung thư gan.
Gan nhiễm mỡ là căn bệnh phổ biến, có khoảng 25% dân số thế giới mắc bệnh này. Gan nhiễm mỡ do béo phì, tiểu đường tuýp 2, các rối loạn do kháng insulin. Gan nhiễm mỡ không được điều trị kịp thời có thể tiến triển thành các bệnh về gan nghiêm trọng hơn và nhiều vấn đề sức khỏe khác.
Gan nhiễm mỡ xảy ra khi lượng chất béo trong gan trên 5% trọng lượng của gan. Gan nhiễm mỡ có hai loại là bệnh gan nhiễm mỡ do uống nhiều rượu, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) – phổ biến ở người lớn và trẻ em ở các nước phương Tây.
Gan nhiễm mỡ không do chất cồn (NAFL) là giai đoạn ban đầu, có thể chữa được. NAFL có thể phát triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH). NASH liên quan đến sự tích tụ chất béo và viêm nhiễm làm tổn thương đến gan. Điều này dẫn đến xơ hóa, mô sẹo, do các tế bào gan bị tổn thương nhiều lần và chết.
Việc dự đoán gan nhiễm mỡ có tiến triển thành NASH hay không rất khó, làm tăng nguy cơ xơ gan và ung thư gan.
NAFLD tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh khác, bao gồm bệnh tim, tiểu đường và bệnh thận.
(Ảnh minh họa)
Béo phì: Béo phì liên quan tới viêm cấp thấp thúc đẩy quá trình lưu trữ chất béo trong gan. Khoảng 30-90% người lớn béo phì mắc NAFLD, và tỉ lệ này ở trẻ em cũng ngày càng tăng.
Nhiều mỡ bụng: Người có cân nặng bình thường có thể bị gan nhiễm mỡ nếu họ bị "mỡ nội tạng", có nghĩa là có nhiều chất béo xung quanh thắt lưng.
Kháng Insulin: kháng Insulin và mức độ insulin cao tăng lưu trữ chất béo ở những người bị bệnh tiểu đường loại 2 và hội chứng chuyển hóa.
Ăn nhiều carbs dạng đơn giản: Ăn nhiều carbs dạng đơn giản tăng lượng chất béo trong gan, đặc biệt là khi người béo phì hoặc kháng insulin tiêu thụ một lượng lớn.
Tiêu thụ nước giải khát: Đồ uống có đường như nước ngọt có ga và nước tăng lực có hàm lượng đường fructoza cao, tích tụ mỡ trong gan ở trẻ em và người lớn.
Suy giảm sức khỏe đường ruột: Các nghiên cứu gần đây cho thấy sự mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, những vấn đề về chức năng của ruột thừa hoặc các vấn đề về sức khoẻ đường ruột tăng sự phát triển bệnh NAFLD.
Triệu chứng của gan nhiễm mỡ
Đau bụng ở hạ sườn phải là một trong những triệu chứng của gan nhiễm mỡ
-Mệt mỏi và kiệt sức
-Tức bụng hoặc đầy bụng
-Men gan tăng, bao gồm AST và ALT
-Nồng độ insulin tăng
-Nồng độ triglyceride tăng
-Nếu gan nhiễm mỡ tiến triển thành NASH, xuất hiện các triệu chứng:
-Ăn mất ngon
-Buồn nôn và ói mửa
-Đau bụng từ nhẹ đến dữ dội
-Vàng mắt và vàng da .
Chế độ ăn uống loại bỏ chất béo trong gan
Giảm cân, tránh ăn nhiều nều thừa cân hoặc béo phì
Trên thực tế, giảm cân đã được chứng minh là làm giảm lượng chất béo trong gan ở người lớn mắc bệnh NAFLD, bất kể việc giảm cân bằng thay đổi chế độ ăn uống đơn thuần, hay kết hợp với phẫu thuật giảm béo, tập thể dục.
Trong một nghiên cứu kéo dài ba tháng đối với những người lớn thừa cân, cắt giảm 500 calo mỗi ngày, giảm 8% trọng lượng cơ thể, giảm lượng mỡ trong gan. Sự cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ và sự nhạy cảm insulin vẫn tồn tại khi tăng cân.
Cắt giảm carbs, đặc biệt là carbs dạng đơn giản
Gan nhiễm mỡ và kháng insulin giảm nhiều khi áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải
Cách hợp lý nhất để giảm gan nhiễm mỡ là giảm chất béo trong chế độ ăn uống.
Gan nhiễm mỡ ở những người bị NAFLD hầu hết từ axit béo trong máu, khoảng 16% xuất phát từ chất béo trong chế độ ăn, khoảng 26% hình thành trong quá trình sinh mỡ trong gan (DNL). Trong quá trình DNL, lượng carbs dư thừa được chuyển thành chất béo. DNL tăng khi lượng thực phẩm và đồ uống nhiều fructose.
Đối chứng với kết quả của một nghiên cứu, những người lớn béo phì có chế độ ăn giàu calo và carbo dạng đơn giản trong 3 tuần tăng 27% chất béo trong gan, trong khi cân nặng của họ chỉ tăng 2%. Chế độ ăn uống tiêu thụ ít carbs dạng đơn giản đảo (chế độ ăn kiêng low carb, Địa Trung Hải và chế độ ăn các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp) ngược bệnh NAFLD.
Gan nhiễm mỡ và kháng insulin giảm nhiều khi áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải so với chế độ ăn khác. Nghiên cứu trên 14 người đàn ông béo phì mắc NAFLD thực hiện chế độ ăn kiêng ketogenic ở Địa Trung Hải. Sau 12 tuần, 13 người giảm lượng mỡ trong gan, 3 người chuyển hóa hoàn toàn mỡ trong gan.
Một số thực phẩm giảm mỡ gan
Các chất béo không bão hòa đơn: các thực phẩm giàu axit béo không bão hòa đơn như dầu ô liu, bơ và các loại hạt có thể làm giảm mỡ trong gan.
Trà xanh: Một nghiên cứu cho thấy các chất chống oxy hoá trong trà xanh - catechins giúp giảm mỡ gan và viêm ở người bị NAFLD.
Chất xơ hòa tan: tiêu thụ 10-14 gram chất xơ hòa tan hàng ngày có thể giúp làm giảm lượng chất béo trong gan, giảm men gan và cải thiện độ nhạy insulin.
Tập thể dục có thể giúp giảm mỡ nhiễm gan
Tập thể dục thường xuyên giúp giảm gan nhiễm mỡ
Thực hiện các bài tập thể lực và sức bền một vài lần trong tuần giảm lượng chất béo trong gan.
Trong một nghiên cứu kéo dài bốn tuần, 18 người lớn béo phì bị NAFLD tập thể dục 30-60 phút mỗi ngày, năm ngày một lần giảm 10% lượng chất béo trong gan, mặc dù trọng lượng cơ thể không đổi.
Tập luyện cường độ cao ngắt quãng (HIIT) cũng đã được chứng minh là có lợi cho việc giảm mỡ trong gan.
Kết quả từ nghiên cứu cho thấy, 28 người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, tập HIIT trong 12 tuần giảm 39% lượng chất béo trong gan.
Tuy nhiên tập thể dục cường độ thấp vẫn có hiệu quả trong việc giảm chất béo trong gan. Theo một nghiên cứu lớn của Ý, tập thể dục kéo dài bao lâu mới là quan trọng. 22 người mắc bệnh tiểu đường đã tập luyện hai lần mỗi tuần trong 12 tháng có cùng mức giảm mỡ trong gan và chất béo bụng, dù cường độ tập luyện của họ khác nhau.
Vì việc làm việc thường xuyên tập luyện rất quan trọng để giảm lượng mỡ trong gan, hãy chọn một môn thể dục bạn thích và gắn bó với nó sẽ là chiến lược tốt nhất của bạn.
Thực phẩm giảm tình trạng gan nhiễm mỡ
Cây kế sữa
(Ảnh minh họa)
Cây kế sữa, tự thân hoặc kết hợp với vitamin E, giảm kháng insulin, viêm và tổn thương gan ở những người bị NAFLD.
Trong một nghiên cứu kéo dài 90 ngày với những người bị gan nhiễm mỡ, nhóm dùng bổ sung silymarin (hỗn hợp chiết xuất từ cây kế sữa)- vitamin E và theo chế độ ăn ít calorie giảm gấp đôi kích thước gan so với nhóm theo chế độ ăn uống mà không có thực phẩm bổ sung.
Liều lượng của chiết suất cây kế sữa được sử dụng trong các nghiên cứu này là 250-376 mg mỗi ngày.
Berberine
Berberine là một hợp chất thực vật được chứng minh giảm lượng đường trong máu, insulin, cholesterol và chất béo trong gan cùng với nhiều chỉ số sức khoẻ khác.
Trong một nghiên cứu kéo dài 16 tuần, 184 người có NAFLD giảm lượng calorie và tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần. Một nhóm sử dụng berberine, một nhóm dùng thuốc tạo độ nhạy insulin, một nhóm không dùng thực phẩm bổ sung nào.
Những người uống 500 mg berberine, ba lần mỗi ngày trong bữa ăn, giảm 52% chất béo gan và cải thiện độ nhạy insulin và dấu hiệu sức khoẻ khác tốt hơn các nhóm còn lại .
Các nhà nghiên cứu đây là những tín hiệu tốt, cần phải nghiên cứu thêm để khẳng định hiệu quả của berberine đối với bệnh NAFLD.
Axit béo omega-3
Cá hay viên dầu cá có công dụng như nhau
Các axit béo omega-3 EPA và DHA được tìm thấy trong các loại cá béo, như cá hồi, cá mòi, cá trích và cá thu. Uống omega-3 cải thiện tình trạng gan của người lớn và trẻ em bị gan nhiễm mỡ.
Trong một nghiên cứu, 51 trẻ thừa cân mắc NAFLD, nhóm dùng DHA giảm 53% lượng chất béo gan, và tỉ lệ này ở nhóm dùng giả dược là 22%. Nhóm DHA cũng giảm chất béo và mỡ bụng xung quanh tim hơn.
Hơn nữa, trong một nghiên cứu trên 40 người lớn bị gan nhiễm mỡ, 50% những người uống dầu cá kết hợp thay đổi chế độ ăn uống giảm chất béo trong gan, trong đó 33% chuyển hóa hoàn toàn chất béo trong gan.
Liều lượng axit béo omega-3 được sử dụng trong những nghiên cứu này là 500-1000 mg mỗi ngày ở trẻ em và 2-4 gram mỗi ngày ở người lớn.
Tất cả các nghiên cứu trên sử dụng dầu cá nhưng bạn vẫn có thể nhận được hiệu quả tương tự bằng cách tiêu thụ cá nhiều chất béo omega-3 nhiều lần trong một tuần.
Việc sử dụng các loại thực phẩm trên kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh và tập luyện thường xuyên làm giảm lượng chất béo trong gan.
Kết luận:
Gan nhiễm mỡ có thể gây ra một số vấn đề về sức khoẻ. May mắn thay, nó có thể điều trị khỏi ở giai đoạn đầu.
Một chế độ ăn uống lành mạnh, tăng hoạt động thể chất và dùng thực phẩm bổ sung có thể làm giảm chất béo gan và giảm nguy cơ tiến triển thành các bệnh gan nghiêm trọng hơn.
*Theo Healthline
